Duurzame, solidaire economie van “vitale” producten.

In vrij korte tijd hebben we in Nederland in 2019 en in 2020 te maken gekregen met onverwachtse gebeurtenissen die een grote impact bleken te hebben op de economie en samenleving.

Eerst was er de ontdekking van een miniscule chemische stof Pfas, waar bijna niemand nog van had gehoord, maar die toch bijna overal in de grond en het water bleek te zitten en kankerverwekkend was. De nieuwe maximum norm voor die gevaarlijke stof , die vrijkomt bij de productie van o.a. tefal, een anti-aanbaklaag in pannen en ook bestanddeel is van regenkleding en brandwerende vloerbedekking en stoffenbekleding, zorgde voor grote problemen bij vergunningen voor bestaande en nieuwbouwprojecten. Een eerste “plaag”, die een aanslag was op de economie.  
Producent Dupont is de belangrijkste producent hiervan en is ook al in de VS omstreden en veroordeeld voor deze stof GenX . Daarover is o.a. de film Dark Waters in 2020 gemaakt . 
Zie https://kinepolis.nl/films/dark-waters
Zie voor meer details over Pfas:  https://www.rivm.nl/pfas

Daarna ontstond er grote beroering over het stikstofbeleid van de Nederlandse regering, dat volgens de rechter en onafhankelijke experts onvoldoende ambitieus was om de afgesproken klimaatdoelen van Parijs te kunnen halen. Toen uit onderzoek bleek dat de intensieve landbouw daarbij de grootste “vervuiler” bleek te zijn, kwam de agrarische en veeteeltsector in opstand en bezetten tractoren het Malieveld in Den Haag en meerdere provinciehuizen. Met nieuwe maatregelen probeert de overheid nu varkens- en runderboeren te stimuleren vrijwillig hun bedrijf (en zeker aan de randen van kwetsbare natuurgebieden) op te laten kopen en dus te beëindigen. Dit was een tweede “plaag” , die de economie bijna dreigde lam te leggen.

De 3^e grootste en meest ingrijpende “plaag” kwam van een onzichtbaar Coronavirus dat vanuit China overwaaide en wereldwijd heel veel slachtoffers maakte. Alle regeringen raakten zelf in paniek en gooiden in meer of mindere mate hele samenlevingen en economieën op slot en in een lockdown. Voor bijna drie maanden moest het onderwijs, de hele culturele -, de recreatie-, de horeca -  en de toerismesector dicht. Alleen “vitale” beroepen kregen voorrang en moesten vooral alle ondersteuning krijgen. Dat geldt natuurlijk voor artsen en verpleegkundigen en verzorgenden in het algemeen. Ook leerkrachten, docenten en opvoedkundig medewerkers moesten vooral doorgaan, maar digitaal. Chauffeurs van vrachtwagens die voor de voedseldistributie zorgen moesten doorgaan. Dat gold ook voor bedrijven, zoals Philips en anderen, die beademings- en ic-apparatuur kunnen leveren. In no time werden bedrijven omgevormd  om mondkapjes, ontsmettingsgel en beschermende plexiglasschermen te leveren.  Nu was de impact op economie verreweg het grootst en de overheid heeft veel geld beschikbaar moeten stellen om ZZP-ers zonder inkomen te steunen en medewerkers hun loon grotendeels te garanderen in horeca , culturele en bedrijfssectoren die zwaar getroffen werden.

De discussie over vitale beroepen is heel interessant omdat daarbij ook de vraag zich aandient of we deze sectoren financieel ook wel goed honoreren! Jarenlang was er de discussie over de relatief lage salarissen van politiemensen, brandweer, gezondheidszorg  en in het lager en middelbaar onderwijs. Nu blijkt hoe belangrijk zij zijn en eigenlijk meer zouden moeten verdienen.

Dezelfde soort afwegingen zou je ook kunnen maken voor producten. Opeens bleek wat van levensbelang was. Uiteraard alle primaire voedselproducten, maar ook zaken die te maken hebben met hygiëne want er was een run ontstaan op schoonmaakmiddelen en  toiletpapier.

Later kwamen we erachter dat mondkapjes en andere beschermingsmiddelen  meestal uit China moesten komen en wij als Nederland daar sterk afhankelijk van zijn. Dat rijst natuurlijk de vraag: “wat zijn vitale producten en moeten we die niet zelf produceren”?

Zoals het gezegde luidt: “Never waste a good crisis”, zou het een interessante denkoefening zijn om dit verder uit te werken.  Kunnen we onze economie opnieuw ontwikkelen vanuit totaal andere invalshoeken? Ja, natuurlijk , want “de economie is mensenwerk” en kan worden gestuurd door de overheid (communisme), het bedrijfsleven (liberalisme) of de markt van consumenten (socialisme).   

Geheel zelfvoorzienend willen zijn is in de moderne tijd bijna onmogelijk en inefficiënt. Toch kunnen burgers (en dus consumenten) wel samen bepalen wat zij van onschatbare waarde vinden en noodzakelijk en waarin we dus zelf moeten willen voorzien. Dat geldt zeker voor gezonde lucht , water, vruchtbare grond , energie en gezond en veilig voedsel. Als we het overlaten aan ondernemers en aandeelhouders  dan kan eigenbelang en te verwachte omzet en winst leiden tot hele andere keuzes die de belangen van burgers in gevaar brengen. Als we het overlaten aan de overheid krijgen we een staatsgeleide economie zoals in Rusland en China ooit is geprobeerd onder de noemer van communisme, die echter maar weinig succesvol was.

Voor een groot aantal producten moeten we dus naar een solidaire, duurzame  associatieve of overlegeconomie zoals voorgesteld door Rudolf Steiner al in het begin van 1919 en later ook uitgewerkt door twee wetenschappers onder de term participatieve economie (Parecon).

https://solidaire-economie.blogspot.com/2016/04/een-andere-economie-is-mogelijk.html

en  https://solidaire-economie.blogspot.com/2015/05/parecon-is-het-alternatief-voor.html

en https://solidaireeconomieboek.blogspot.com/2009/12/eerste-delen-van-nieuw-boek.html

Natuurlijk geldt dat ook voor vitale diensten als gezondheidszorg, onderwijs, brandweer, politie en infrastructuur.

Behalve dat de productie in eigen regio/land en dus lokaal plaatsvindt, moet er ook bescherming worden geboden tegen ongewenste transacties van eigenaren en aandeelhouders. De productiemiddelen van deze bedrijven en goederen mogen niet in particuliere handen zijn, waardoor ze verhandeld en overgedragen kunnen worden. Het eigendom moet als het ware geneutraliseerd worden en onvervreemdbaar toebehoren aan een gemeenschap. 

Laten we dus meteen een begin maken met de meest vitale producten en dat is natuurlijk ons voedsel. We kunnen de suggestie opvolgen van onze minister van Landbouw Carola Schouten, die naar een kringlooplandbouw streeft, zoals dat al in de Biologische Dynamische landbouw wordt gepraktiseerd en gerealiseerd. Daarbij zijn trouwens de landbouwgronden overgedragen aan de Stichting BD-grondbeheer, zodat ze altijd beschikbaar blijven voor de voedselproductie.  Hierbij gaat het om kleinschalige gemengde veeteelt/landbouwbedrijven, die gezond zijn voor mens, dier, natuur en milieu!       https://ekologischebiologischelandbouw.blogspot.com/2018/09/kringlooplandbouw-heeft-de-toekomst.html