 |
| Het sportcomplex in Marinaleda in 2019. Foto > Piet den Blanken |
In het
zuiden van Spanje in de provincie Sevilla en in de regio Andalusië ligt de
kleine dorpsgemeente Marianaleda, waar in 1979 een geschiedenisleraar tot burgemeester
werd gekozen. Deze Juan Manuel Sanchez Gordillo, was een bevlogen idealist en liet
zich inspireren door marxistische activist Che Guevara.
In mei 2019
is hij voor de 11e keer herkozen, maar nu met een kleine meerderheid.
De keren daarvoor was het steeds met een overgrote meerderheid. De bevolking
eert de bevlogen burgervader, die samen met zijn partij Verenigd Links zoveel
voorspoed heeft gebracht.
 |
| Burgemeester Juan Manuel Sánchez Gordillo in het gemeentehuis van Marinaleda. Foto > Piet den Blanken |
Hij
probeerde het 25 km2 grote dorp met ruim 2000 inwoners geleidelijk om te vormen
tot een sociale, gelukkige en welvarende gemeenschap en heeft deze utopie
langzaam werkelijkheid zien worden. Dat ging niet zonder slag en stoot en vereiste
veel geduld en volharding.
De eerste
daad van de nieuwe burgemeester was het om zijn vergoeding voor het
burgemeesterschap terug te storten in de gemeentekas en alleen te leven van
zijn leraar salaris. Hij bepaalde dat iedereen die werkte bij de gemeente hetzelfde salaris kreeg van zo’n 1200 Euro/maand.
Hij voerde vanaf het begin een directe plaatselijke democratie
in door veel dorpsvergaderingen te houden, waar allerlei besluiten werden
genomen die de bevolking direct betroffen. Bijvoorbeeld over inrichting van een
wijk, het dorpspark, de straten en infrastructuur van het dorp. Deze bijeenkomsten vinden wel 100 keer per
jaar plaats. Daar wordt men eerst geïnformeerd en worden er later besluiten genomen.
Ook zette
hij de toon door naamborden van straten en pleinen te veranderen. Nieuwe namen werden Allende, Guevara, Castro
maar bijvoorbeeld geen Franco meer. Het revolutionaire elan mag duidelijk zijn.
Het is daarbij belangrijk te bedenken dat in vroegere
tijden het dorp arm was en dat er veel werkeloosheid was. De meeste arbeid
bestond uit dagloonwerkers, die een klein deel van het jaar hielpen bij het
plukken van de druiven, het verzamelen van de olijven en soms als bouwvakkers
of in de horeca te werk waren gesteld in de toeristische kustgebieden. De rest van het jaar was er niets dan armoede,
honger en uitzichtloosheid.
 |
| Sociale woningen in Marinaleda zijn door de bewoners zelf gebouwd met steun van de gemeente. Foto > Piet den Blanken |
Gordillo
besefte direct dat mensen recht hebben op gezonde en lonende arbeid, net zoals het recht op een
betaalbare woning en het recht op goed onderwijs- en gezondheidszorgvoorzieningen.
In de omgeving van het dorp bevonden zich grote landerijen, die toebehoorden aan
een aristocratische en feodale familie,
de hertog van Infantado. In de begintijd spoorde de burgemeester de bevolking
aan om deze deels ongebruikte landerijen van de grootgrondbezitter te bezetten.
Het leidde tot hongerstakingen en een jarenlange strijd die uiteindelijk succes
had. In 1980 hield hij een hongerstaking met zevenhonderd andere dorpsmensen om de staat te dwingen toestemming te geven aan de armen om olijven te oogsten op een afgesloten naburig landgoed. In 1984 volgde een bezetting van een waterrijk gebied om irrigatie af te dwingen. Daarna volgde een blokkade van de vliegvelden Malaga en Sevilla en een mars op Madrid. Je zou bijna kunnen denken aan de geweldloze radicale protestacties van Gandhi in India. Pas in 1991 kwam het grote succes. Het regiobestuur van Andalusië
onderhandelde met de hertog en kocht uiteindelijk een 1200 ha grote
stuk geïrrigeerde landbouwgrond en schonk deze aan de dorpscoöperatie “El
Humoso” voor lokaal gebruik.
Dat was het
begin van de ommekeer. Iedere familie kon een persoon afvaardigen om lid te worden van de
coöperatie. Dat zijn er zo'n 2650 nu, die een vaste baan hebben. Er werden arbeidsintensieve gewassen gekozen en aangeplant zoals
bonen, paprika’s, artisjokken, olijven etc. om zoveel mogelijk werk te creëren.
Omdat verswaren maar tijdelijk houdbaar zijn, werd later ook een
conservenfabriek opgezet om de groenten te verwerken in blikken en potglazen. Daarnaast is er ook een olijfoliefabriekje gestart nadat een oliepers was aangeschaft. Nog
steeds is het merendeel seizoensarbeid en biedt het niet iedereen een jaarlang werk, maar
het beschikbare werk wordt wel “eerlijk” verdeeld.
Als er geen werk is krijgen de coöperatie-arbeiders een werkeloosheidsuitkering vanuit een royaal sociaal vangnet.
Als er geen werk is krijgen de coöperatie-arbeiders een werkeloosheidsuitkering vanuit een royaal sociaal vangnet.
 |
| Straatnaam in Marinaleda, andere straten heten Paz (Vrede), Mgr. Oscar Romero, Libertad (Vrijheid), Pablo Neruda, Igualdad (Gelijkheid), Salvador Allende, Union Obrera (Vakbond) en, natuurlijk, Ernesto Che Guevara. Foto Piet den Blanken |
Alle
medewerkers van de coöperatie krijgen maximaal hetzelfde salaris als de
gemeenteraadsleden, namelijk 1200 Euro per maand. Tijdens de crisistijd vanaf 2012 is dat 1100 Euro geworden en 47 Euro per werkdag. Dat lijkt niet veel maar daar staat tegenover
dat het kostenplaatje in Marinaleda ook heel anders is:
- Voor 15 Euro per maand kan iemand een woning
hebben.
- Fitness
kost 2 Euro per maand/persoon ,
- een Seizoenskaart
voor het openbare zwembad kost € 3/persoon
- Het
kinderdagverblijf kost 12 Euro per maand inclusief de maaltijden voor het kind.
-
sportfaciliteiten zijn gratis voor kinderen.
Daarnaast werd van de coöperatie-werknemers verwacht dat je regelmatig op zondagen gemeenschapswerk zou verrichten, zo'n 20 keer per jaar. Dat werden de "rode" zondagen genoemd.
Daarnaast werd van de coöperatie-werknemers verwacht dat je regelmatig op zondagen gemeenschapswerk zou verrichten, zo'n 20 keer per jaar. Dat werden de "rode" zondagen genoemd.
De
opbrengsten van de coöperatie worden deels besteedt aan nieuwe projecten en de rest aan de gemeenschap. Dankzij de onteigening of neutralisering van de landbouwgrond
zijn er geen financieringslasten of kapitaalkosten.
De opbrengsten na aftrek van arbeidskosten kunnen direct weer geïnvesteerd
worden.
Het recht op
een betaalbare woning wordt ook echt in praktijk gebracht. Iedereen die dat wil
krijgt van de gemeente materialen en een plek toegewezen van zo'n 192 m2 per gezin en mag daar een woning zelf bouwen van zo'n 90 m2 volgens de aangegeven tekeningen, die maar € 15/maand “kost” en over honderd twintig jaar wordt terugbetaald. Voor het specialistische werk van een loodgieter of elektricien krijgt men een vakman toegewezen.
De woning mag echter niet verkocht worden en alleen doorgegeven worden aan de kinderen van de bewoners of anders terug aan de gemeenschap. Zij betalen ook geen hypotheek.
Het stuk grond wordt door de gemeente aan de bewoners in bruikleen gegeven, men maakt verder ook gebruik van nationale bouwsubsidies. Dat is een vorm van neutralisering van kapitaalgoederen, die daardoor betaalbaar blijven. Het gebruikelijk privé-eigendom leidt op langere termijn alleen maar tot sterke prijsstijgingen zoals we overal om ons heen kunnen zien.
De woning mag echter niet verkocht worden en alleen doorgegeven worden aan de kinderen van de bewoners of anders terug aan de gemeenschap. Zij betalen ook geen hypotheek.
Het stuk grond wordt door de gemeente aan de bewoners in bruikleen gegeven, men maakt verder ook gebruik van nationale bouwsubsidies. Dat is een vorm van neutralisering van kapitaalgoederen, die daardoor betaalbaar blijven. Het gebruikelijk privé-eigendom leidt op langere termijn alleen maar tot sterke prijsstijgingen zoals we overal om ons heen kunnen zien.
Dat men
tevreden en gelukkig is in Marinaleda, blijkt wel uit het feit dat de
gemeenschap zelf heeft besloten, geen politieagenten meer aan te stellen en het
geld daarvoor anders te besteden. Er is ook vrijwel geen misdaad of
criminaliteit. Dit utopisch experiment bewijst dat de opbrengst van de natuur
en de landbouw voldoende welvaart genereert voor een hele gemeenschap, als de kapitaalverschaffers
en de banken maar “buiten de deur” worden gehouden. Het solidaire, eerlijk
delen principe werkt.
 |
| Gepensioneerden in het dagverblijf voor ouderen (hogar de ancianos) in Marinaleda. Foto > Piet den Blanken |
Van de
opbrengsten van de coöperatie en overheidsbijdragen is door de jaren heen een
prachtig uitgebreid stadspark, een botanische tuin , een medisch centrum, een sportzaal , een speelplaats, een openbaar zwembad, een crèche, een ouderen dagverblijf, goede asfaltwegen en
straatverlichting aangelegd.
Het motto van de gemeente is: "Marinaleda, una utopia hacia la paz"= een utopie op weg naar de vrede !
Het Vlaamse televisieprogramma "Reizen Waes" dat een aflevering maakte over Spanje besteedde ook aandacht aan dit dorp en de markante burgemeester. Toch serveerde Waes de ideeën af als onwenselijk, communistisch en niet van deze tijd. Een onterechte conclusie wat mij betreft.
Het motto van de gemeente is: "Marinaleda, una utopia hacia la paz"= een utopie op weg naar de vrede !
Het Vlaamse televisieprogramma "Reizen Waes" dat een aflevering maakte over Spanje besteedde ook aandacht aan dit dorp en de markante burgemeester. Toch serveerde Waes de ideeën af als onwenselijk, communistisch en niet van deze tijd. Een onterechte conclusie wat mij betreft.
Deze ideeën zien we deels ook terugkomen in BD- landbouwproject Sekem in Egypte en in de Spaanse coöperatie Mondragon in Noord-Spanje. Zie ook
https://ekologischebiologischelandbouw.blogspot.com/2014/10/sekem-een-door-mensen-gemaakte-oase.html en
https://solidaire-economie.blogspot.com/2013/12/mondragon-een-succesvolle.html
https://fontysduurzaam.blogspot.com/2013/02/een-nieuwe-visie-op-ondernemen-en-hrm.html
https://fontysduurzaam.blogspot.com/2013/09/een-radicaal-ander-personeelsbeleid.html
