Onderstaand artikel is een uitwerking van een lezing t.g.v. het
25 jarig jubileum van ODIN ketenorganisatie in Biologisch Dynamische en Biologische Landbouw te Geldermalsen op 9 November 2008
Een Eerlijke Economie
In deze tijd van financiële mondiale perikelen klinkt de roep naar een eerlijk en duurzaam financieel stelstel steeds luider en daar hoort zeker ook de echte economie bij en daar zal ik mij vandaag tot beperken!
Een eerlijke economie begint bij een eerlijk product en dat geldt zeker voor voedsel. Voedsel moet veilig en gezond zijn voor mens en milieu . Hoe belangrijk dat is en zeker nog niet vanzelfsprekend wil ik illustreren met een drietal recente onderzoeksresultaten:
A) Onderzoek van de Consumentenbond in het voorjaar van 2008 waaruit blijkt dat in de afgelopen 20 jaar de aanwezigheid van vitaminen en mineralen in vollegrondsgroente fors is teruggelopen, soms met meer dan 50% ! Een belangrijk mineraal is de zeer nuttige stof selenium die bijna niet meer te meten was. Feitelijk is de grond zo goed als dood door de moderne intensieve landbouwmethoden. Behalve de Consumentengids besteedde alleen de Telegraaf en de Volkskrant er aandacht aan !
Met gevarieerde voeding halen we dus niet meer voldoende vitaminen en mineralen uit ons voedsel. Toch blijft de overheid en met name de Gezondheidsraad dat nog steeds beweren. Is dit resultaat dan nieuw?? Nee, ook al in 1995 verscheen een rapport van de Stichting Orthomoleculaire Educatie die ook al beweerde dat evenwichtige voeding niet voldoende bouwstoffen oplevert. Dat is notabene al 13 jaar geleden!!
B) In September van dit jaar werden de resultaten van een onderzoek bij 4.000 zwangere vrouwen in Rotterdam bekend. Daaruit bleek dat in de urine meer afbraakproducten van pesticiden en bepaalde kunststoffen (weekmakers) werden aangetroffen. In Rotterdam waren deze percentages duidelijk hoger dan een vergelijkbare steekproef in de VS. Wat doen deze stoffen met het ongeboren kind en cognitieve ontwikkeling??
Een recent Deens onderzoek van prof. P.Grandjean heeft aangetoond dat veel van de in Europa toegelaten landbouwbestrijdingsmiddelen de zich ontwikkelende hersenen van foetussen beschadigen!
Vergelijkbare resultaten bleken ook al enige jaren geleden bij onderzoek naar stoffen in moedermelk .
Toch vond onze huidige landbouwminister Gerda Verburg het niet nodig om op Europees niveau deze pesticiden echt hard aan te pakken en te verbieden. In januari 2009 zal het Europees parlement stemmen over nieuwe regelgeving voor het gebruik van landbouwgifstoffen.
Via www.pesticidewatch.eu kun je je stem nog uitbrengen.
C) Uit een ander in september gepubliceerd Amerikaans onderzoek van de Universiteit van Texas in het Journal of Cancer blijkt dat hoge concentraties vitamine E tot een ruim 60% lagere kans op longkanker leiden! Longkanker is de meest dodelijke kanker met maar een 5% overlevingskans. Toch wordt dit geen voorpaginanieuws!
Hiermee is echter wel aangetoond hoe belangrijk vitaminen en mineralen als lichaamsbouwstoffen zijn en hoe ernstig het is als we via voeding deze stoffen in onvoldoende mate binnen krijgen. Daarnaast zouden de giftige en schadelijke landbouwbestrijdingsmiddelen direct verboden moeten worden.
Gezonde voeding is dus de basis van gezond leven en daarom verdient Biologisch Dynamisch(BD) voedsel wat mij betreft Vier Sterren! Meer nog dan biologische en ekologische teeltwijzen heeft de BD nog extra zorg voor een gezonde aarde via de preparaten van bergkristal en koemest.
Een gezonde bodem is een voorwaarde voor een duurzame landbouw.
Interessant zijn ook de resultaten van onderzoek door het gebruik van koperen ploegen naar een ontwerp van Viktor Schauberger. Die schijnen de opbrengst en de bodemgesteldheid nog extra te verbeteren.
Een gezonde, eerlijke economie is behalve een gezond, duurzaam product ook een kwestie van eerlijke productie en handel waarbij efficiënt (met minimale verspilling) en effectief (voor juiste behoefte en doelgroep) geproduceerd en verhandeld wordt.
Ook eerlijke voorlichting hoort daarbij en geen misleidende reclame.
Het Louis Bolk instituut doet op dit gebied veel goed werk.
Daarnaast is het voor een eerlijke economie nodig dat de kosten transparant zijn en vooral dat er sprake is van eerlijke prijzen.
Onderdeel daarbij zijn rechtvaardige lonen voor alle in het economisch proces betrokken personen.
Odin Estafette is daar de laatste jaren steeds opener over, ook via de jaarlijkse nieuwsbrieven, en wil daar ook in een associatief overleg transparant over zijn.
Het initiatief voor dat overleg is vanuit de handelsketen gekomen en die hebben daarmee ook de regie in handen. Een verbeterpunt zou kunnen zijn dat bij een echt associatief overleg alle drie partijen, namelijk producenten, handelsbedrijven en consumenten tezamen overleggen en evenwicht brengen in alle relevante belangen.
Odin heeft ook de stap gezet via Stichting Sleipnir om het bedrijfseigendom uit de private sfeer te halen en te neutraliseren .
Daarmee blijft het bedrijf ook voor de toekomst behouden.
Een aantal BD landbouwbedrijven hebben hetzelfde gedaan via de Stichting BD Grondbeheer.
Graag wil ik Odin dan ook feliciteren met haar 25 jarig jubileum.
In die 25 jaar is er heel wat gebeurd en vooral ook maatschappelijk!
Bij aanvang in 1983 werden de idealen verwoord in de grondsteenspreuk:
Mogen wij indachtig blijven: De oorsprong van ons streven om helende de aarde te bewerken,
Eerbiedigend de wijsheid en harmonie in Gods schepping
om rechtvaardig haar vruchten te verdelen, broederlijkheid betrachtend
daar waar mensen van elkaar afhankelijk zijn.
Om uit innerlijke kracht het goede te doen.
Richtend onze wil naar Gods woord, dat ons voedt in onze spijzen.
Opdat werkzaam worde:
In de materie offerend licht,
In mensen onderling scheppende liefde
In ieder persoonlijk kracht van de Geest.
Denk ook aan een rapport in 1987 getiteld “Our Common future” van de Brundtlandcommissie, waarmee het thema duurzame ontwikkeling serieus op de politieke agenda is gezet. Ook het rapport van de SER in 2000 met de titel “Winst door Waarden” heeft Duurzaam Ondernemen in de politiek en in het bedrijfsleven een enorme impuls gegeven.
Ruim 25 jaar geleden was ik bezig met de afronding van mijn studie Technische Bedrijfskunde aan de Technische Universiteit te Eindhoven. Daar was toen ook al een kleine groep mensen bezig in de vakgroep aangepaste technologie. Zij ontwikkelden windmolens, waterpompen, oventjes en landbouwwerktuigen voor ontwikkelingslanden. Ook hielden ze zich bezig met ontwikkelingseconomie en kleinschalig ondernemen, geïnspireerd door Schumacher “Small is beautiful”.
Met enige medestudenten hebben wij toen ook een rondreizende tentoonstelling gemaakt over kleinschalig ondernemen, waar ook de windmolenfabrikant Lagerwey in besproken werd.
In die tijd heb ik ook meegeholpen met het opzetten van een bedrijfskunde wetenschapswinkel, omdat wij vonden dat wetenschappelijke kennis ook ten goede moest komen aan de samenleving en kapitaalarme groeperingen.
Later betrokken geraakt bij Stichting Memomunt in Amsterdam en met name enige jaren lid geweest van de kredietcommissie. Met een aantal medevrijwilligers probeerden we kleinschalige mens- en milieuvriendelijke bedrijven zakelijk te adviseren en financieel te ondersteunen met kleine kredieten. Dat gebeurde vaak ook via persoonlijke borgstellingen zoals ook de Triodosbank destijds deed.
De mens- en milieuvriendelijke bedrijven misten soms toch een gezonde financiële basis om te overleven en te groeien.
In die tijd ook veel natuurvoedingswinkels en handelsbedrijven bezocht en geadviseerd. Voor de meeste mensen een clubje “geitenwollensokkenmensen” die bezig waren met alternatieve, kleinschalige landbouw maar ze werden nauwelijks serieus genomen!
Na mijn afstuderen toegetreden tot het antroposofisch adviesbureau Commentor (dat toen al bestond uit vier personen waaronder Mouringh Boeke en Nico Franken). Meerdere opdrachten hebben we in BD bedrijven uitgevoerd en zelf met name voor Loverendale een aantal adviesopdrachten uitgevoerd.
Met groot plezier zag ik dan ook dat Loverendale nog steeds leverancier is van Odin!
Stichting Memo (althans de Nederlandse poot) en Adviesbureau Commentor bestaan niet meer, maar het gedachtengoed van mens- en milieuvriendelijk ondernemen heeft volgens mij wel een grote ontwikkeling en transformatie doorgemaakt.
Duurzaam of Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen(MVO) staat sinds een aantal jaren hoog op de politieke agenda. Het kan dus verkeren! Van marginale beweging tot mainstream nu en dat in circa 25 jaar!
Bij MVO draait het om de balans tussen Planet, People and Profit (of Prospherity) en dat is precies waar Stichting Memo en Memomunt ook voor stond en is het goed dat de “P” van profit erbij gekomen is.
Veel grotere bedrijven ontkomen er tegenwoordig niet aan om een MVO jaarverslag te publiceren en zo verantwoording af te leggen.
Met 4e jaars studenten Technische Bedrijfskunde van de Fontys Hogeschool analyseren en bespreken wij vele MVO jaarverslagen.
Toch heb ik gemerkt dat de maatschappijvisie van R.Steiner, namelijk de Sociale of Maatschappelijke Driegeleding pas echt inzicht geeft en een beoordelingskader geeft voor wat maatschappelijk verantwoord eigenlijk is. Volgens R.Steiner zou de economie zich moeten ontwikkelen vanuit de kernwaarde van broederschap of solidariteit. Deze opvattingen heb ik ook vastgelegd in een boekje Trias Politica Ethica.
In de afgelopen 25 jaar is er veel gebeurd. De komende 25 jaar zal er nog veel meer gebeuren. Er is vaak sprake van een exponentiële ontwikkeling.
Groei is nodig en de BD beweging zou juist voorop moeten lopen ten opzichte van biologisch voedsel en Max Havelaarprodukten. Afgelopen week nog stond in de kranten dat het assortiment van deze producten in supermarkten weer behoorlijk is gegroeid.
Toch liggen we in Nederland nog ver achter ten opzichte van andere landen als Oostenrijk(10,4%), Zwitserland(8,0%), Finland(7,2%), Zweden(6,5%) en Italië wat betreft het totale oppervlak gecertificeerde biologische land- en tuinbouw, die maar 2,5% bedraagt (bron OECD).
Wij allemaal, klanten, producenten en handelaren, onderzoekers en publicisten moeten BD promoten en meer onder de aandacht brengen.
We mogen niet dezelfde fout maken als Philips die met haar kwalitatief betere videosysteem toch de strijd heeft verloren van het inferieure VHS-systeem.
BD is the Best!!
We moeten niet alleen klein associatief denken maar ook groot.
Sla de handen ineen om Nederland "BD-minded" te maken. Alle consumenten hebben recht op gezond en veilig voedsel en moeten dat opeisen. De overheid moet op haar beurt gevaarlijke stoffen zoals chemicaliën en landbouwbestrijdingsmiddelen direct verbieden in het belang van de volksgezondheid.
UPDATE 2016.
Eind 2015 waren er 132 boeren op ruim 6.000 hectare landbouwgrond actief bezig met Biologisch Dynamische Landbouw. Dat is ruim 10% van het totale areaal aan biologische landbouwgrond en toch een jaarlijkse stijging van circa 10%. Vergeleken met Duitsland waar 72.000 hectare bebouwd worden onder Demeter-licentie is Nederland nog klein, maar toch op de 4e plaats in de wereld.
BD landbouw heeft als een van de weinige landbouwmethoden een toekomstbestendig perspectief waar de belangen van gezonde grond, aarde en water samen kunnen gaan met gezond, rijk voedsel en dierenwelzijn.
UPDATE 2018
De emeritus hoogleraar toegepaste filosofie Michiel Korthals van de Landbouwuniversiteit Wageningen geeft in een dik boek "Goed Eten"zijn echte mening over de landbouw, voedselproductie neergelegd. Een aanrader voor maatschappelijk geïnteresseerde mensen. De belangrijkste boodschap is: Voedselproductie en vrije markt gaan niet samen. De overheid moet kaders aangeven , zoals een zelfvoorzienende landbouw. Daarnaast moet de overheid ook normen vaststellen en opleggen (minimum percentage vitamines en mineralen in voedingsproducten. Lees ook https://decorrespondent.nl/8351/er-is-een-grote-omwenteling-nodig-in-de-landbouw-vindt-deze-filosoof-ons-levensgeluk-hangt-ervan-af/1160953372733-634c0c26
Op zaterdag 8 september 2018 presenteerde de huidige minister van Landbouw, Mevr. Carola Schouten haar langverwachte toekomstvisie. Deze visie kwam tot stand na veel gesprekken met belangenorganisaties. De kernboodschap is dat we zullen moeten omschakelen naar een kringlooplandbouw zoals het in vroegere tijden ook was en nu nog steeds gepropageerd wordt door de biologische, ekologische en biologisch-dynamische Landbouw.
Het is ook niet voor niks dat de presentatie van dit rapport gedaan wordt op Hoeve Biesland, een biologisch-dynamisch boerenbedrijf in Delfgauw, met akkerbouw, veehouderij en een zorgtak. Een gemengd landbouwbedrijf dus dat werkt volgens de uitgangspunten van een gesloten kringloop zoals geïnitieerd door Rudolf Steiner, de grondlegger van de antroposofie en biologisch-dynamische landbouw een kleine honderd jaar geleden. Steiner wilde alleen natuurlijke meststoffen gebruiken en geen chemicaliën zoals kunstmest die de grond uitputten. Hij wilde ook geen pesticiden, maar zocht natuurlijke onkruid- en insectenbeschermingsmiddelen zoals koemest- en bergkristalpreparaten. Komt er dan eindelijk een omslag naar een duurzame en gezonde landbouw?
UPDATE 2018
De emeritus hoogleraar toegepaste filosofie Michiel Korthals van de Landbouwuniversiteit Wageningen geeft in een dik boek "Goed Eten"zijn echte mening over de landbouw, voedselproductie neergelegd. Een aanrader voor maatschappelijk geïnteresseerde mensen. De belangrijkste boodschap is: Voedselproductie en vrije markt gaan niet samen. De overheid moet kaders aangeven , zoals een zelfvoorzienende landbouw. Daarnaast moet de overheid ook normen vaststellen en opleggen (minimum percentage vitamines en mineralen in voedingsproducten. Lees ook https://decorrespondent.nl/8351/er-is-een-grote-omwenteling-nodig-in-de-landbouw-vindt-deze-filosoof-ons-levensgeluk-hangt-ervan-af/1160953372733-634c0c26
Op zaterdag 8 september 2018 presenteerde de huidige minister van Landbouw, Mevr. Carola Schouten haar langverwachte toekomstvisie. Deze visie kwam tot stand na veel gesprekken met belangenorganisaties. De kernboodschap is dat we zullen moeten omschakelen naar een kringlooplandbouw zoals het in vroegere tijden ook was en nu nog steeds gepropageerd wordt door de biologische, ekologische en biologisch-dynamische Landbouw.
Het is ook niet voor niks dat de presentatie van dit rapport gedaan wordt op Hoeve Biesland, een biologisch-dynamisch boerenbedrijf in Delfgauw, met akkerbouw, veehouderij en een zorgtak. Een gemengd landbouwbedrijf dus dat werkt volgens de uitgangspunten van een gesloten kringloop zoals geïnitieerd door Rudolf Steiner, de grondlegger van de antroposofie en biologisch-dynamische landbouw een kleine honderd jaar geleden. Steiner wilde alleen natuurlijke meststoffen gebruiken en geen chemicaliën zoals kunstmest die de grond uitputten. Hij wilde ook geen pesticiden, maar zocht natuurlijke onkruid- en insectenbeschermingsmiddelen zoals koemest- en bergkristalpreparaten. Komt er dan eindelijk een omslag naar een duurzame en gezonde landbouw?
Eind 2020 kreeg het bedrijf ODIN ook een zeer positief artikel in de Volkskrant. Opeens is een geitenwollen "ouderwetse" bio-super een lichtend voorbeeld voor de toekomst.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten